Son dönemde artan maymun çiçeği olarak bilinen Mpox virüsünün hızlı yayılmasıyla halk sağlığı açısından önemli bir endişe kaynağı haline geldi. Maymun çiçeği virüsü ile merak edilenleri ve nelere dikkat etmemiz gerektiğini İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji bölümünden Doç. Dr. Servet Öztürk sizler için yanıtladı.
Maymun Çiçeği Virüsü İlk Olarak Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Çiçek Hastalığı yüzyıllar boyunca milyonlarca insanın ölümü ve sakatlığına neden olan bir hastalık olmuştur. Aşılama sayesinde dünyada modern tıp tarafından tamamen ortadan kalkan ilk ve tek enfeksiyon hastalığıydı. 1970’li yıllarda Çiçek hastalığı ortadan kaldırıldı. Ancak Afrika kıtasında 1970’li yılların başında Çiçek hastalığına benzer vakalar tanımlandı. Daha sonra bu hastalık Dünya Sağlık Örgütü tarafından Monkeypox virüs adında Çiçek hastalığı virüsü (smallpox)’ne benzer başka bir virüs olduğu tespit edildi. 2003 yılına kadar Afrika kıtasına sınırlı olan vakalar Amerika Birleşik Devletleri ve bazı Avrupa ülkelerinde de görülmeye başlandı. 2022 yılındaki salgında İngiltere’de Nijerya seyahati olan 9 Mpox vakası tespit edildi.
Hayvanlardan Bulaşma Olasılığı Çok Yüksek!
Batı ve Orta Afrika'daki salgınlar sıçanlara, tavşanlara, sincaplara, maymunlara, kirpilere ve ceylanlara maruz kalmayla ilişkilendirilmiştir. Uzak tropikal yağmur ormanlarının sakinleri, bu hayvanları yakalarken, keserken ve/veya yiyecek için hazırlarken doğrudan temas yoluyla enfekte olabilirler; yutma da enfeksiyonla ilişkilendirilmiştir. Bu tür sözde "orman eti’nin tüketimi özellikle tehlikelidir çünkü et genellikle az pişmiş olur. Hastalığa bağlı Afrika'da %1-10 arasında değişen ölüm oranları bildirilirken, ABD'deki 2003 salgınında hiçbir ölüm meydana gelmedi.
Hastalığın Kuluçka Süresi Ne Kadardır?
Hastalığın kuluçka süresi ortalama 12 gün olup 4-20 gün arasında da olabilir.
Hastalık semptomları Prodromal veya döküntü öncesi aşamada (döküntü başlangıcından 1-4 gün önce) ateş genellikle ilk semptomdur (genellikle 38,5-40,5 °C). Ateşli hastalığa genellikle titreme, aşırı terleme, şiddetli baş ağrısı, sırt ağrısı, miyalji, halsizlik, iştahsızlık, bitkinlik, farenjit, nefes darlığı ve öksürük (balgamlı veya balgamsız) eşlik eder. Lenf bezlerinde şişme, ateşten 2-3 gün sonra ortaya çıkar. 2003 salgınında hastaların %47'sinde boyun ve çene bölgelerinde birkaç santimetre çapında lenf düğümleri vardı. Ekzantem aşamasında, çoğu kişide ateşin başlangıcından sonraki 1-10 gün içinde döküntü gelişir. Döküntü genellikle yüzde başlar ve daha sonra vücudun geri kalanına yayılır. Tüm lezyonlar kabuklarını dökene kadar 2-4 hafta devam eder.
Hastalık genellikle kendiliğinden sınırlanır; 2-4 haftada iyileşme meydana gelir. Afrika vakalarında ölüm oranı %1-10'du ve ölüm hastaların sağlık durumu ve diğer eşlik eden hastalıklarla ilişkiliydi. 2003 ABD salgınında ölüm bildirilmedi. Hastalar hastalığın ateşli evresinde genellikle kendilerini kötü hissederler; bu nedenle destekleyici bakımla birlikte yatak istirahati gerekebilir. Daha şiddetli vakalarda hastaneye yatış gerekebilir. Acil kullanım onayı alan bir aşı mevcuttur. Bu hastalığın çiçek virüsüne benzerliği nedeniyle 1970’li yıllardan önce çiçek aşısı yaptırmış olanlar hastalığa karşı daha dirençli olduğu düşünülmektedir.
Hastalıktan Korunmak İçin Ne Yapmalıyız?
Akdeniz diyeti ile beslenin, Kapalı alan kalabalıklarından, sigara ve alkolden uzak durun, fiziksel olarak aktif olun, dostluklar kurun, erişkin yaş aşılamaları için doktorunuza başvurmayı unutmayın. Sağlıkla kalın.
