Farsça namazgâh ve Arapça karşılığı olan musalla kelimeleri genelde namaz kılınan her yeri ifade eder.
Fıkıh terimi olarak yerleşim merkezlerinin dışında bayram, yağmur duası(istiskā) ve cenaze namazlarının kılındığı belirli yerler için kullanılır. Arapçada buna ayrıca cebbâne(sahra), Farsça’da ıydgâh da(bayram yeri) denmektedir. Osmanlı döneminde namazgâhlar, bayram gibi belli zamanlarda namaz kılınan musallalar yanında yol kenarlarında yolcular için yapılan üstü açık mescitler için de kullanılmıştır.[1]
Kırklareli Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Ağız ve Diş Hastanesinin bulunduğu alan üzerinde bulunan Kırklareli Namazgâhı ile ilgili çok fazla bir bilgi bulunmamaktadır. Kırklareli’nin yerel tarihçilerinden ve Yeşilyurt Gazetesi’nin kurucusu olan gazeteci yazar Ali Rıza Dursunkaya, Kırklareli Namazgâhı ile ilgili olarak şehrin kuzeyinde son evin bittiği yerde olduğunu, yaz mevsimine tesadüf eden bayram namazlarının burada cemaatle kılındığını, Hicri 1293 (miladi 1877) yılında alanın tamamen duvarla çevrilerek alanın içerisine kagir mihrap ve minberin inşa edildiğini, 1912 yılında Balkan Savaşları esnasında bu alanın Bulgar askerleri tarafından tahrip edildiğini, Hicri 1334 (miladi 1918) yılında Aziz Bey tarafından tekrar imar ve ihya edildiğini, bu defa Yunan işgali sırasında tekrar tahribata uğradığını ve Cumhuriyetin ilanından sonra Cemaati- İslamiye tarafından tekrar yaptırıldığını ve yağmur dualarının ekseriyetle bu alan yapıldığı bilgisine yer vermiştir.
Kırklareli Namazgâhını gösteren 1956, 1968, 1970, 1972, 1976 ve 1986 tarihli ortofotoların çok net olmamakla beraber taşınmazın üzerinde namazgâh yapısı ve hemen bitişiğinde bulunduğu düşünülen Tellakzade Mezarlığına ait herhangi bir buluğunun görülmediği, taşınmazın içinden bir takım yolların geçtiği, zamanla bu yolların yön ve şeklinin yine değişime uğradığı ve sabit olmadığı, 1968 ortofotosunda taşınmazın üzerine Belediyece yapılan ağaçlandırma çalışmaları sonucunda çam ağaçlarının irili ufaklı bir şekilde belirginleşmeye başladığının görüldüğü, 01/03/2020 tarihinde taşınmazın mahallinde, hastane giriş kapısı ile devam eden yolun sağ kısmında ve ağız ve diş hastanesinin bitiminden itibaren yapılan tespitte, zeminin büyük bir kısmının oldukça engebeli ve kayalık olduğu, alanın büyük bir kısmının 1960 yıllarda Belediyece çam dikilmek suretiyle ağaçlandırıldığı, taşınmazın üzerinde herhangi bir namazgâh yapısına ve mezarlığa rastlanılmadığı, alanda sonradan beton ve granit malzeme ile gelişi güzel inşa edilmiş bir yatır mezar ve üzerinde alana sonradan getirildiği tahmin edilen birkaç kırık mezar taşı ve hemen yakınında parça parça yığılmış durumda bulunan ve sonradan bu alana getirilen, muhtemelen eski Kızılay binasına ait olduğu düşünülen bazı kesme taşların bulunduğu, kuzey kısmında ise zemin altında bulunan ve insan sağlığı açısından tehlike arz eden betonarme iki adet askeri mevziinin bulunduğu tespit edilmiştir.
Geçmişte Demirtaş Mahallesi Muhtarlığı görevi ile Kırklareli Ziraat Odası Başkanlığı görevini icra eden bölgeyi çok iyi bilen 1934 doğumlu rahmetli Necmi KOYUNCU ile 01/03/2020 tarihinde yapılan görüşmede, Necmi KOYUNCU, söz konusu alanda hiçbir zaman namazgâh yapısı ile mezarlık görmediğini, alanın Bayram Namazı için namazgâh olarak kullanıldığına şahit olmadığını, ancak yağmur dualarının bir dönem bu alanda yapıldığını aktarmıştır.
Uzun bir süre Hıdırellez Kutlamalarına da ev sahipliği yapan bu alan günümüzde Kırklareli Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Ağız ve Diş Hastanesi olarak kullanılan bu alan, 22/08/1986 Tarihinde yapılan Kadastro çalışmaları sonucunda 373 ada 1 parsel numarası ile 71.216,00 m2 yüz ölçüm ve “park ve müştemilatı” vasfı ile senetsizden Kırklareli Belediye Başkanlığı adına tespit gördüğü, Kadastro Komisyonun 18/11/1987 sayılı Kararı ile de Tapuda Kırklareli Belediye Başkanlığı adına tescil edildiği, İmar Uygulaması sonucu, söz konusu alan 373 ada 33 parsel numarası, 63.490,06 m2 yüz ölçüm ve arsa vasfı ile Kırklareli Belediyesi adına tescilli iken(Taşınmazın kalan kısmı Sultan Reyhani Camiinin 373 ada, 32 parsel, ve Belediyeye ait ticari alanın 373 ada, 34 parsel olarak ayrılmış ve kalan kısım yola terk edilmiştir.) 13/03/2012 tarihinde Kırklareli Belediye Başkanlığınca 5 (beş) yıl içerisinde Devlet Hastanesi yapılması şartıyla Hazine adına devredildiği ve İdaremizce 27/03/2012 tarih ve 251 sayılı Olur ile Sağlık Bakanlığına “Sağlık Tesisleri Yapılmak Üzere” 2 (iki) yıl süre ile ön tahsisinin, 23/10/2014 tarih ve 472 sayılı Olur ile kesin tahsisinin yapıldığı, Kırklareli Tapu Müdürlüğünün 30/07/2019 tarih ve 12489 sayılı yevmiyesi ile Hastane alanı içerisinde kalan ve 1940-1945 yılları arası Milli Savunma Bakanlığınca inşa edilen askeri mevzilere ait 373 ada 2 ve 3 parsel numaralı taşınmazlar 373 ada 33 parsel numaralı taşınmaz ile tevhit edilerek “7 Katlı Betonarme Devlet Hastanesi Binası ve Arsası” vasfı 373 ada 35 parsel numarası ve 63.489,12 m2 yüz ölçüm ile tekrar Hazine adına tescil edilerek 07/08/2019 tarih ve 15053 sayılı Olur ile Sağlık Bakanlığı adına tekrar tahsis edilmiştir. Ayrıca, Ağız ve Diş Hastanesinin kuzey kısmında yer alan yapılan sondaj çalışmaları sonucunda bazı mezarlara ait kalıntılara rastlanılması ve bu mezarların Balkan savaşları esnasında tahrip edilen Tellakzade Mezarlığına ait olduğunun düşünülmesi nedeni ile 3. Derece Arkeolojik sit alanı olarak tescil edilmiştir.
Geçmişte Bayram Namazlarının kılındığı, Yağmur Dualarının ve Hıdırellez kutlamalarının yapıldığı bu alan üzerinde Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Kurulundan gerekli izinler alınmak suretiyle Kültürel Mirasa Sahip Çıkmak, Geçmişi Yad Etmek ve Ecdada Saygı çerçevesinde tescil edilen alan üzerinde sembolik de olsa Namazgâh yapısına ait mihrap ve minberin yapılması, uygun bir bilgilendirme panosu ile gelecek insanların bilgilendirilmesi amacıyla harekete geçilmesi gerektiğini düşünmekteyim.
[1] https://www.diyanethaber.com.tr/gemisten-gunumuze-kalmis-azebler-namazgahi
